જોવાલાયક સ્થળો

અંબાજી અને કુંભારીયા જેવા તીર્થધામોની હાજરીને કારણે જીલ્લામાં વિશાળ પ્રવાસન ક્ષમતા છે. ગુજરાતમાં આશરે ૪૩.૩% પ્રવાસન પ્રવાહ ધાર્મિક હેતુઓ માટે થતો હતો અને અંબાજી ગુજરાતમાં બીજા ક્રમનું સૌથી લોકપ્રિય પ્રવાસન સ્થળ તરીકે ઊભરી આવ્યુ છે.અંબાજી સિવાય, બનાસકાંઠામાં કુંભારીયા જેવા અન્ય રસપ્રદ સ્થળો છે જે જૈન, બાલારમ-અંબાજી અભયારણ્ય, બલરામપુરનો બાલરામ પેલેસ રિસોર્ટ,જેશોર સ્લોથ રીંછ અભયારણ્ય અને કેદારનાથ મહાદેવ મંદિર (પાલનપુરથી 32 કિ.મી.) એક ધાર્મિક સ્થળ આવેલ છે.જેશોર તેના ડુંગરાળ પ્રદેશ દ્વારા ઉત્તમ ટ્રેકિંગ વિકલ્પો આપે છે અને સ્લોથ રીંછ અભયારણ્ય માટે પણ પ્રસિદ્ધ છે.

સીમા દર્શન નડાબેટના શૂન્ય બિંદુ પર

આ સીમા દર્શન વાઘા બોર્ડર પેટર્નના આધારે બીએસએફ જવાનની બહાદુરીનું પાલન કરવાના હેતુથી શરૂ થયું છે. માત્ર વાઘા સરહદ ભારત-પાકિસ્તાન સરહદની સીમા છે જ્યાં બન્ને દેશો ડ્રિલ રીટ્રીટ કરે છે અને લોકો તેને જોઈ શકે છે. સરહદ પર જોવાના બિંદુ માં પ્રમુખ આકર્ષણ તરીકે બીએસએફના રિટરેટ સેરિમની, ફ્યુઝન બેન્ડ અને ઊંટ શો જોવા લાયક હશે. સરહદ પર પ્રવાસન કોર્પોરેશન (ટીસીજીએલ) દ્વારા નવા વિકસિત સ્થાન પર પ્રવાસીઓ હથિયાર પ્રદર્શની, ફોટો ગેલેરી અને બીએસએફના એક ડોક્યુમેન્ટરી ફિલ્મ જોઈ શકો છો.

ગબ્બર , અંબાજી

ગબ્બર (અથવા ગબ્બરગઢ), અંબાજી ગામના પશ્ચિમે આશરે ચાર કિ.મી.ના અંતર પર નાની ટેકરી, દેવીનું મૂળ સ્થાન, કૃષ્ણાના સોનેરી સમારંભ (ધાર્મિક વડા-તારક) અને મહિષાસુર-મર્દિનિ દૈવીના નિવાસસ્થાનનું હોવાનું મનાય છે.

આ ટેકરી ખૂબ કપરા અને મુશ્કેલ ચઢાણ વળી છે. પહાડના નીચેથી ૩૦૦ પથ્થરનાં પગથીયાઓ છે તે પછી યાત્રાળુઓ માટે એક સાંકડી ખતરનાક કેડી દ્વારા ચઢાણ આવે છે.પર્વતમાળાની સપાટ ટોચ પર અંબાજીના મંદિરની એક નાની જગ્યા છે, જેમાં એક સારી રીતે સુરક્ષિત દીવો સતત પ્રજવલ્લીત રાખવામાં આવેલ છે, અને રાત્રે તે મુખ્ય અંબાજી મંદિરથી જોઈ શકાય છે. દેવીના પીપળના વૃક્ષ નીચે નીચે પગની છાપ છે જેની પુજા થાય છે.

કીર્તીસ્તંભ , ( વિજય સ્તંભ)

પાલનપુરના નવાબોની ભવ્યતાને સન્માન આપવું  એટલે કીર્તિ સ્તંભ, કે જે ૧૯૧૮ માં નવાબ શ્રી ટેલી મોહમ્મદ ખાન દ્વારા શ્રી શેર મોહમ્મદ ખાનની બહાદુરીની ઉજવણી માટે રેલવે સ્ટેશન નજીક બાંધવામાં આવેલું એક ઊંચો આધારસ્તંભ છે. તે પછીના પબ્લિક વર્ક્સ ઓફિસર સૈયદ ગુલાબ મિયા અબ્દુમિયાની દેખરેખ હેઠળ બનાવવામાં આવ્યું હતું અને તેનો કુલ ખર્ચ રૂ. ૪૦,૦૦૦ થયો હતો. 

આજે તે શહેરની ભવ્યતાના ખડતલ પ્રતીક રુપી છે,અને પાલનપુરના ઉત્ક્રાંતિનો રેકોર્ડ પ્રસ્તુત કરે છે,પાલનપુર અને ઝાલોરના શાસકોની યાદી પર તેના પર કોતરવામાં આવેલ છે. બીકનારના મહાન મહારાજા જનરલ સર ગંગાસીઁગજીદ્વારા કિર્તી સ્તંભનું ઉદઘાટન થયું હતું

જેશોર ર્સ્લોથ રીંછ અભયારણ્ય , અંબાજી

સ્લોથ – રીંછ અભયારણ્ય,કે જે અરવલ્લી શ્રેણીના યસૂર ટેકરીઓમાં સ્થિત છે,તે ૧૮૦ ચો.કિ.મી. સૂકી પાનખર જંગલોનો વિસ્તાર આવરી લે છે. આળસુ રીંછ ઉપરાંત, અન્ય અભયારણ્યમાં પ્રાણીસૃષ્ટિમાં ચિત્તો, વાદળી આખલો, જંગલી ડુક્કર, સાકુરાળ અને વિવિધ પક્ષીઓ છે.અભયારણ્ય દ્વારા આયોજીત અન્ય ભયંકર જાતિઓ જેવી કે જંગલ બિલાડી,સીવીટ,કારાકલ,વરુ અને હાઈના છે. અભયારણ્યએ ૪૦૬ છોડ પ્રજાતિઓની પણ ઓળખ કરી છે.

અરવલ્લી પર્વતોની વસ્તીમાં સ્થિત છે. ગુજરાતના જેશોર હિલ બીજા ક્રમનું સૌથી મોટું શિખર છે. અન્ય મહત્વની પ્રાણીસૃષ્ટિની પ્રજાતિમાં ચિત્તો, રિસસ મકાઇક, ભારતીય બિલાડી, સાપ,, શિયાળ, પટ્ટાવાળી હાઈના, જંગલી ડુક્કર વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. બહુવિભાગિત વન જમીન પક્ષીઓથી પાણીના પક્ષીઓ સુધીના વિવિધ પક્ષીઓ માટે યોગ્ય વસવાટ પૂરો પાડે છે. આ અભયારણ્યમાં આઇયુસીએન વર્ગીકરણના આધારે પક્ષીઓની ઘણી દુર્લભ અને ભયંકર પ્રજાતિઓ જોવા મળે છે. સરિસૃપમાં સાપ, કાચબો અને વિવિધ પ્રકારની ગરોળીઓનો સમાવેશ થાય છે. મુની જી કી કુટિયા થી બહારના સૌથી પ્રચલિત ભારતીય અજગર જોવા મળે છે.

દાંતીવાડા ડેમ

બનાસ નદીપર દાંતીવાડા ડેમ બાંધવામાં આવ્યો છે. આ ડેમનું નિર્માણ પાછળનો હેતુ ગુજરાતમાં પૂરને નિયંત્રણ અને સિંચાઈ યોજનાઓના હેતુસર પાણી પૂરું પાડવાનું હતો. આ ડેમની ઊંચાઈ ૬૧ મીટર અને લંબાઈ ૪૮૩૨ મીટર છે. આ ડેમ તેની મનોહર સુંદરતાને લીધે સમગ્ર દેશના કેટલાક મુલાકાતીઓએ આકર્ષ્યા છે. મુલાકાતીઓ ખાતરી કરે છે કે તેઓ ડેમ નજીક સ્થિત બાલારામ અંબાજી વાઇલ્ડ લાઇફ અભયારણ્યની મુલાકાત લે. ધરોઈ ડેમ અને દાંતીવાડા ડેમ વચ્ચે વિભાજન રેખા છે. પાલનપુરથી દાંતીવાડા ડેમનુ અંતર આશરે ૨૩ કિ.મી. છે જે ૧૪ માઇલ જેટલું છે. ઉનાળાના મહિનાઓ દરમિયાન તાપમાન આશરે ૨૩ થી ૪૪ ડિગ્રી સેલ્સિયસ જેટલું હોય છે. શિયાળા દરમિયાન તમે આશરે ૧૦ – ૩૬ ડિગ્રી સેલ્સિયસની અપેક્ષા રાખી શકો છો. પ્રવાસીઓ શ્રેષ્ઠ હવામાનનો અનુભવ કરવા માટે ઑક્ટોબરના થી માર્ચ મહિના દરમિયાન ડેમની મુલાકાત લેવાનું પસંદ કરે છે. પીક સીઝનનો સમય ઓક્ટોબરથી ડિસેમ્બરના મહિનામાં છે.

કામાક્ષિ મંદિર, અંબાજી

કામાક્ષિ મંદિર કામાક્ષિદેવી ટેંપલ કોમ્પ્લેક્સમાં સ્થિત કરે છે, જે ખેડબ્રહ્મા હાઇવે પર અંબાજીથી ૧ કિમી દૂર આવેલું છે. ૫૧ શક્તિપીઠો અને કોસ્મિક પાવરનું કેન્દ્ર આ સંકુલમાં પુનઃનિર્માણ અને સ્થાપિત કરેલ છે જેથી મહાન શક્તિ સંપ્રદાય અને આદ્યશકિતમાતાના વિવિધ અવતાર વિશે મુલાકાતીઓ અને ભક્તોને સંપૂર્ણ માહિતી પૂરી પાડી શકાય.

માંગલ્ય વન, અંબાજી

એક ટેકરી પર પથરાયેલાં એટલે કે કૈલાશ ટેકરી, અને ખેડબ્રહ્મા હાઇવે પર અંબાજી મંદિરથી દોઢ કિલોમીટર આસપાસ  માંગલ્ય વન આવેલ છે, જેમાં અનન્ય બગીચામાં પ્રવાસીઓની ચઢાઇઓનાં ચિત્રકામ છે. કૈલાસ ટેકરી અને માંગલ્ય વન સુધી પહોંચવા માટે એક સીળી આવે છે, જે પણ જળાશયોથી ઘેરાયેલી છે. વનને વન વિભાગ દ્વારા વિકસાવવામાં આવ્યો હતો અને તેના યુએસપી અંદર એક અનન્ય રાશી વન (જ્યોતિષીય બગીચો) અને છોડનો બગીચો છે, જે જ્યોતિષીઓ પોતાના જીવન પર પથ્થરોની જેમ અસર કરે છે.

જે લોકો માંગલ્ય વનમાં આવે છે તેઓ નિશ્ચિતરૂપે સૂર્યનાં ચિહ્નો પર છોડની અસરો વિશે પૂછપરછ કરે છે અને ઘરે પાછા ફર્તા એક રોપો કે તેમના રાશિ તરફેણ કરવા માંગે છે. તેઓ તેને તેમના બેકયાર્ડમાં અથવા તેમના ઘરની નજીકમાં વાવે છે.અંદાજે ૭૦૦ થી ૮૦૦ લોકો દરરોજ અને રજાઓના દિવસે માંગલ્ય વનની મુલાકાત લે છે, આ સંખ્યા ૧,૦૦૦ થી વધે છે. તેની લોકપ્રિયતા ઝડપથી વધી રહી છે ૧૨ રાશિ ચિહ્નોમાંના દરેકને ત્રણ છોડ આપવામાં આવ્યા છે અને આ બગીચામાં ૧૮ x ૧૮ મીટરમાં વાવેતર કરવામાં આવે છે.

બાલારામ મહાદેવ મંદીર

બનાસકાંઠા જિલ્લાનાં મુખ્ય મથક પાલનપુર થી ૧૨ કિલોમીટર દૂર બાલારામ મહાદેવનું પવિત્ર મંદિર આવેલું છે. નવાબોનાં મહેલો અને હિન્દુ મંદિરો પણ જોવલાયક છે.